#1958 zonder context (119)
Wij vormen een identiteit door ons sprekend in te voegen in het weefsel van verhalen dat als een deken over de wereld ligt uitgespreid.
Emanuel Rutten 'Wat is waarheid? De relatie tussen mens, logos en zijnsgrond' in: Filosofie–Tijdschrift jrg. 32 nr. 6 Wetenschap en geloof, 12-13
Ik werd verliefd, en nog eens, en ik speelde steeds maar piano omdat ik daarmee beter kon uitdrukken wat ik voelde dan met wat dan ook.
Eva Meijer De grenzen van mijn taal. Een klein filosofisch onderzoek naar depressie, 87
Niemand heeft recht op geluk, niemand kan het afdwingen; het is maar de vraag of het überhaupt nastrevenswaardig is.
Eva Meijer De grenzen van mijn taal. Een klein filosofisch onderzoek naar depressie, 85
Wat niet wordt gezegd, aanwezig in het vele wit op de bladspiegel, is minstens even belangrijk als wat er wel staat.
Stefaan Evenepoel "'Een geruis als van stappen'. Het karige maal (1978)" in: Carl De Strycker & Yves T'Sjoen (red.) Miriam Van hee handboek, 24
Dood gaan we sowieso, die gedachte maakt het leven alvast een stuk minder gespannen.
Alfred Schaffer 'Ons schuldige landschap' in: Poëziekrant 2022/6, 25
Je kunt de wereld niet veranderen, maar je kunt wel naar iemand glimlachen.
Katja Tolstoj in 'Hoe krijg je het Russische volk weer normaal' in: NRC Weekend 25 en 26 februari 2023, 17
Poëzie toont het ontkende lek in de werkelijkheid, laat zien dat er altijd iets aan de realiteit ontsnapt.
Lars Bernaerts "'Alleen orde is eeuwig'" in: Poëziekrant 2022/5, 83
1946 (118) 1142 (1) 19.3.2023
#1957
Natuurlijk kun je het naturel kopen, maar ook grof- of fijngemalen. Andere hebben smeuïge stukjes noot, sommigen noemen het creamy en je hebt zelfs de light variant. Mocht je ervan houden, dan kun je ook kiezen voor amandel, kokos, sweet chili, zeezout, karamel, trafasie, cashew … Maar natuurlijk let ik ook op de meer verantwoorde varianten, zoals vegan, biologisch of zonder palmolie. Ik raak geïntrigeerd door de drizzler super smooth. Al die varianten, al die merken: eigen merk, calvé, whole earth, ah 100%, skippy, biotoday, mister kitchen's, jif, faja lobi … Ik heb het gevoel dat ik naar de kieslijst voor de komende verkiezingen kijk en al heb ik mijn keus gemaakt voor de meest vegan politieke partij, ik weet tegelijkertijd dat het ze allemaal maar om één ding gaat: pindakaas!
12.3.2023
#1956 honderd woorden (31)
Ik beweeg niet, ik word bewogen, zoals de wind door een open deur met de gordijnen speelt, daar waar het licht beweegt. Ik lees, ik schrijf en soms wandel ik, maar het komt allemaal op hetzelfde neer: er is een verband tussen de dagen. Ik dwaal en verdwaal door verhalen om altijd weer thuis te komen, alsof ik bij mijzelf ontboden ben. Daar ben ik die open deur en bewegende gordijnen en ik verlang naar wind en licht. Maar jij bent niet hier. Jij bent mijn reis zonder doel, zonder richting en zonder zin, ik leg alleen een afstand af.
1939 (30) 1803 (1) 10.3.2023
#1955 het innerlijke notitieboekje (7)
⃘●
⃘ ,
⃘ .
○
◌
1954 (6) 1949 (1) 26.2.2023
#1954 het innerlijke notitieboekje (6)
toen dich ten wij woor den in el kaar de stil te uit
1955 (7) 1953 (5) 1949 (1) 26.2.2023
#1953 het innerlijke notitieboekje (5)
leegte is niet leeg woorden liggen op de loer draaien een knal de ruimte in
waar is daar de vorm
1954 (6) 1952 (4) 1949 (1) 25.2.2023
#1952 het innerlijke notitieboekje (4)
de stilte stilt de honger hongert naar de dood doodt
zwijg dan beste Hamlet zwijg als de blokfluit fluit de slaap slaapt droom dan beste Hamlet droom van Ophelia hoor hoe zij lacht (hoor je het niet) zie de zacht wiegende golven (zie je het niet) het tedere briesje (voel je het niet) luister dan vrienden luister verdrink en verzink
en stop de tijd sluit gordijnen laat muziek verstommen er rest
hier
helemaal
niets
1953 (5) 1951 (3) 1949 (1) 24.2.2023
#1951 het innerlijke notitieboekje (3)
woorden vullen de ruimte langs de weg dat het wit
als je te lang schrijft vang je pikzwarte woorden
leggen te af richting zonder afstand de alleen uitlaat
1952 (4) 1950 (2) 1949 (1) 23.2.2023
#1950 het innerlijke notitieboekje (2)
schrijft de zin een andere zin klinkt er dan muziek schildert het dan kunst danst dans de wind mijn kind als poëzie de zin schreef een andere zin wordt het dan
1951 (3) 1949 (1) 22.2.2023
#1949 het innerlijke notitieboekje (1)
de vraag holt
de letter stokt
de punt stolt
regel het wit
wis het teken
uit de stilte
1950 (2) 21.2.2023
#1948
Dan mag u in deze stoel plaats nemen. Hoera, fluisterde ik en ze keek me verwonderd aan. Wat bedoelt u? Ze keek achterdochtig. O, ik maakte maar een grapje, ik probeer me te ontspannen. Goed, vervolgde ze, wat we niet kunnen verdoven is het geluid, het is vlakbij uw oor en dat kunnen we niet verhelpen, daar bestaat nog geen verdoving voor. Sommige mensen vinden dat geluid heel naar. Ik begrijp het, zei ik. Dat was nou juist de enige herinnering die ik nog had aan mijn jonge jaren toen ze een verstandskies verwijderden. Het geluid, het knarsen, alsof er beton aan het breken was.
De stoel werd in ligstand gebracht. Ligt u goed? Kan niet beter. Het 'ik verheug me erop' slikte ik in. Ik kreeg een steriel gaas met alleen een opening voor de mond over me heen gelegd. Probeer uw handen eronder te houden. Zal ik doen. Toen de chirurg binnen kwam, ging het snel. Het licht was zo fel, dat ik mijn ogen sloot. Bewust ontspannen, op mijn ademhaling letten. Een beetje wrikken hoor ... en ... daar komt ie al. Ik voelde er niets van. Het knarste inderdaad, maar niet zo erg als in mijn herinnering. Ik moest aan de Fata Morgana in de Efteling denken, de tandarts die 24/7 bezig is een kies te trekken bij een patiënt en het gekreun dat je hoort als je langsvaart. Nog even de wond hechten en u krijgt een gaasje tussen de kiezen, daar moet u het komende uur op bijten om de wond aan te drukken. De stoel werd rechtop gezet en terwijl ik mijn spullen pakte waren de chirurg en de assistent al met iets anders bezig. Wel kreeg ik nog een tasje mee met instructies, een coolpack, gaasjes, paracetamol en recepten voor medicijnen. Het deed me aan een goodiebag denken.
Bij de deur zag ik het liggen op een tafeltje. Is dat 'm? Ja, zei de assistent, dat is 'm. Herinnering aan het doosje met een watje erin waarop mijn melktandjes lagen. Even overwoog ik te vragen of ik die bloederige kies mee mocht nemen, het was uiteindelijk toch een stuk lichaam van mij geweest, maar ik hield de rest van mijn kiezen op elkaar. Bedankt hè, mompelde ik bij het weggaan. Graag gedaan hoor, knikten ze.
20.2.2023
#1947 dagboek van een lezer (29)
maandag, 13 februari 2023. - Ik heb geen hekel aan lange teksten en dikke boeken, zeker niet. Wanneer een tekst mij boeit kan deze niet lang genoeg zijn. Waar ik wel een hekel aan heb zijn lange teksten en dikke boeken waarbij je na afloop denkt dat het korter en compacter had gekund en ik betrap me steeds vaker op die gedachte.
Wellicht is het één van de redenen dat ik ben gaan houden van het fragmentarische, van teksten die zomaar ergens lijken te beginnen en zomaar ergens lijken eindigen. Puzzelstukjes. Ik ben zo naar mijn eigen website gaan kijken, allemaal fragmenten die ogenschijnlijk helemaal niets met elkaar te maken hebben, maar die samen een zelfportret vormen, een zelfportret in progress.
Soms vind ik in een boek één of meerdere zinnen die het boek min of meer samenvatten. Mooi is het als de schrijver dat al op de eerste bladzijde doet. Nog mooier wanneer de eerste zin achteraf de samenvatting van het boek blijkt te zijn.
Het merendeel van de tekst bestaat uit niet meer dan een verzameling notitieboeken, losse fragmenten uit oude manuscripten, papiertjes, brieven en pagina’s die uit dagboeken zijn gescheurd, scènes en episoden zonder onderlinge samenhang (305). Kate Zambreno beschrijft hier een boek in wording van Rilke, maar het zou evenzeer van toepassing kunnen zijn op haar eigen boek Drang. Vlak voor einde van het boek schrijft ze: De eerste keer dat ik weer in mijn notitieboek schreef, schreef ik over dat vluchtige gevoel in de ochtend, over mogelijkheden. Dat is wat Drang voor mij moet zijn, het verlangen en de hunkering daarnaar (328).
De hunkering naar mogelijkheden, zo lees ik het, deed me denken aan de pot van klei van Lao Zi. Het gaat niet om de vorm, maar om de leegte die gevormd wordt. Die leegte is niet leeg maar bevat mogelijkheden. Eerder in het boek schreef Zambreno: Bij het zien van de Vermeers denk ik terug aan mijn gesprekken met Sofia in het najaar – hoe een tekst leger te maken om hem te kunnen vullen (225).
Het boek van Zambreno bevat veel leegte en ze schrijft fragmentarisch over haar leven, over alledaagse gebeurtenissen. Niets bijzonders, zo lijkt het. Uiteindelijk blijkt ze zwanger te zijn en de mogelijkheid van het kind blijkt de mogelijkheid van het boek.
1944 (28) 1740 (1) 19.2.2023
#1946 zonder context (118)
En toch is er een intense schoonheid, als ik mezelf toesta aanwezig te zijn in mijn somberte.
Kate Zambreno Drang, 259
Wat is fictie anders dan een imaginaire ruimte, zou je denken.
Kate Zambreno Drang, 203
Of dat kunst voor mij een manier is om te reflecteren op mijn alleen-zijn, voor mezelf en anderen.
Kate Zambreno Drang, 162
Ik begroet steeds vaker mensen met 'Happy Apocalypse!'
Kate Zambreno Drang, 121
Nooit eerder had ik zo sterk het gevoel dat ik niet in staat was tot schrijven, terwijl ik tegelijkertijd nergens anders mee bezig was.
Kate Zambreno Drang, 83
De waanzin van schrijven versus de waanzin van niet schrijven.
Kate Zambreno Drang, 17
Ik ben al een tijd geïnteresseerd in het schrijven dat plaatsvindt als er niet wordt geschreven.
Kate Zambreno Drang, 14
1958 (119) 1943 (117) 1142 (1) 15.2.2023
#1945
Ze had me voor de grap opgezocht op internet en mijn website gevonden. Na jaren van stil volgen had ze maar eens een facebookaccount aangemaakt om contact te leggen. Of ik haar nog herkende? Ik moest toegeven dat er geen enkele herinnering bovenkwam en ik verontschuldigde me ervoor. Eerlijk gezegd wantrouwde ik haar, omdat ze niet de eerste zou zijn die met een nepaccount en verdachte voorstellen geld probeerde te verdienen. Ze moest lachen en vertelde dat we elkaar in de zomer van 1988 ontmoet hadden in Taizé, we zaten in hetzelfde gespreksgroepje.
Ik schijn indruk gemaakt te hebben, want ze had veel over mij geschreven in haar dagboek. Het idee dat ik in een dagboek van iemand anders voorkom, iemand die ik verder helemaal niet ken, dat is wel een eigenaardige gedachte. Ik zocht meteen mijn dagboeknotities van die zomer op, maar afgezien van H. heb ik niemand bij naam genoemd. De gespreksgroep is wel aardig, schreef ik en dat was het dan. Sowieso schreef ik die week weinig.
Voor A. was het haar eerste bezoek aan Taizé en ze had geprobeerd alles vast te leggen in haar dagboek. Ook uitspraken van mij dus. Toen ik onlangs op facebook schreef over de gedachte dat gelukkig kunnen zijn voor mij ook inhoudt dat ik alle tegenslagen en teleurstellingen in het leven omarm, liet ze me weten dat ik wel erg consequent was. Ik schijn eens gezegd te hebben dat het de kunst is om gelukkig te zijn ook als je je ongelukkig voelt, waarbij ze zijn en voelt onderstreept had.
Ik schrok, ik mag toch hopen dat ik daar niet iemand mee gekwetst heb; tegen iemand zeggen die zich ongelukkig voelt dat hij of zij maar gelukkig moet zijn, dat is wel heel hautain. Ongetwijfeld had ik die gedachte niet zelf verzonnen, maar had ik het uit een of ander vaag New Age-boekje gehaald. Ik kan me niet herinneren welke boeken ik toen bij mij had, behalve dan dat ik die zomer kennismaakte met de Tao van Poeh, een boekje dat ik van iemand geleend had en dat later zo’n verpletterende indruk op mij zou maken, één van de weinige boeken, misschien wel het enige, die mijn kijk op het leven zo radicaal heeft doen kantelen.
Maar misschien is kantelen niet het juiste woord, het was eerder een bevestiging. Het maakte me bewust en bracht onder woorden wat al latent in mij aanwezig was. Toch ben ik geen taoïst geworden en ik denk niet dat het wereldbeeld van het taoïsme waar is. Het is wel een illusie die het dichtste benadert hoe ik het leven ervaar.
Wellicht is de gedachte gelukkig te zijn ook al voel je je ongelukkig wel voortgekomen uit het verhaal van de azijnproevers die in het boek wordt aangehaald. De drie meesters Confucius, Boeddha en Lao Zi proeven van het azijn uit een vat. Het azijn staat natuurlijk voor het leven en het gaat om de reactie daarop. Confucius keek zuur, Boeddha bitter, maar Lao Zi glimlachte. Maar het kan ook zijn dat ik het amor fati van Nietzsche in gedachten had.
Hoe dan ook, het blijft opmerkelijk, dat een uitspraak bijna vijfendertig jaar geleden gedaan nu als een boemerang naar mij terugkeert.
14.2.2023
#1944 dagboek van een lezer (28)
vrijdag, 4 november 2022. - Arjen Lubach zei gisteravond in zijn show iets dat al een tijdje in mijn hoofd rondzingt. Ik begin er stilletjesaan rekening mee te houden dat het niet gaat lukken. Dat wij, de mensen, niet gaan doen wat nodig is en dat we misschien wel afscheid moeten gaan nemen van de lieve aarde. De aarde zal wel blijven bestaan, maar dan niet meer als bewoonbare planeet.
Zo kijk ik naar de mensen achter Extinction Rebellion die het voorzien hebben op kunstwerken en klassieke concerten verstoren. Wat hebben we over honderdvijftig, honderd jaar (misschien zelfs wel eerder) nog aan al die door mensen gemaakte schoonheid als er niemand meer is om ervan te genieten. Om het maar grofweg en kort door de bocht te zeggen: van mij mag het schilderij van Johannes Vermeer in vlammen opgaan als we daarmee diersoorten kunnen redden. Van mij mag het gehele oeuvre van Rembrandt en Bach in vlammen opgaan als we daarmee de schoonheid van de natuur kunnen redden. Natuurlijk, dat zal niet gebeuren en oorzaak en gevolg klopt hier niet, maar ik begrijp de mensen die ons erop wijzen dat we aan de ene kant de schoonheid van de natuur vernietigen en aan de andere kant de schoonheid van door mensen gemaakte kunstwerken met veel geld en moeite beschermen in grote dure gebouwen.
maandag, 28 november 2022. - De schrijver zit in zijn tuin. Ik zou het bijna een zentuin willen noemen gezien de leegte, maar de aangeharkte ronde lijnen ontbreken. Een pad bestaande uit losse stenen leidt naar een terras van een gebouw dat zijn werkruimte lijkt te zijn. In de tuin vooral cactussen.
Ik heb geen zin meer om over politiek te schrijven of dat soort dingen. Ik volg het wel degelijk, maar wat spannender is is wat er in zo’n tuin gebeurd. Ik ben hier heel graag, het is hier heel stil, soms is het dodelijk stil, maar ja, je hebt werk wat je wil doen en daar is die stilte heel goed voor. En je moet die stilte aanvaarden en (…) als je bij wijze van spreken 's nachts wakker wordt en het wat je hoort is helemaal niks. Ja … we horen vogels fluiten, de schrijver steekt zijn wijsvinger op en merkt op: stilte en vervolgens mogen we bijna een halve minuut meeluisteren. Een zeldzaamheid, dat we de stilte mogen horen op televisie, ik vond die halve minuut van een ongekende schoonheid.
Stilte is geen afwezigheid van geluid, stilte is de ruimte waarin we kunnen luisteren naar wat zich aandient. En wat zich aandient is geen mystiek, transcendentaal, goddelijk iets (of aanverwante nonsens), maar eenvoudigweg dat wat je hoort, ziet, ruikt, proeft of voelt. Niet meer, maar zeker ook niet minder. Stilte laat je opmerken wat er toch al was, dat is alles en het resultaat is niet dat je daardoor een beter, ontwikkelder, intelligenter (of wat dan ook) mens wordt, je bent alleen maar even een moment anders geweest en vaak is dat zo prettig dat je dat anders-zijn wilt vasthouden. Nadeel is dat dat anders-zijn niet altijd geaccepteerd wordt.
Maar Cees Nooteboom is een gevierd schrijver, hij mag van zijn stilte genieten. Totdat hij weer de behoefte voelt om te reizen. Ik was er aan toe om aan een nieuwe titel te beginnen en het zien van deze aflevering van Brommer op zee brengt mij op het idee om in 533. Een dagenboek te beginnen, het stond al heel lang te wachten in mijn boekenkast. Wanneer ik de eerste bladzijden lees, hoor en zie ik de schrijver weer in zijn tuin. Zijn huisje en zijn tuin op het eiland hoef ik niet, maar op zijn stijl van schrijven zou ik jaloers kunnen zijn. Er spreekt een hoge mate van rust, berusting (gelatenheid?) en ook verwondering uit. Het slaat op mij over.
1947 (29) 1938 (27) 1740 (1) 13.2.2023
#1943 zonder context (117)
We doen te weinig niks en als gevolg daarvan leven we in een imitatiemaatschappij waarin we steeds vaker een vervagende kopie van onszelf spelen.
Lieke Marsman 'Kunst kan de wereld alleen veranderen wanneer kunstenaars de politiek in gaan' in: NRC 21/22 januari 2023. Opinie & Debat, 9
Het streven naar onbeperkte macht en vrijheid in een wereld die mij geen normen oplegt, leidt tot (het streven naar) cumulatie van genot, tot ophoping van bezit, tot een narcistische esthetica van het zelf.
Arnold Ziegelaar 'Trouw aan het wezenlijke' in: Filosofie–Tijdschrift jrg. 32 nr. 5 Levenskunst, 30
Alleen gericht zijn op een genoeglijk leven kan wel eens gepaard gaan met een uiteindelijk hersenloze zelfgenoegzaamheid.
René van Delft 'De zwijgende profeet. Wittgenstein en de kunst van het zuivere leven' in: Filosofie–Tijdschrift jrg. 32 nr. 5 Levenskunst, 24
De tijd is blind en wat hem, de tijd, betreft is alles even oud of jong — want tijd is een bijwerking, misschien een anomalie, dat weten we nog niet, van de tijdloze eeuwigheid.
Anneke Brassinga 'Over wijsheid van ouderdom. Een stand van zaken' in: Nexus nummer 90, 114-115
Voor mijzelf ben ik 'ik', voor anderen 'jij' — een diepere kloof is nauwelijks denkbaar.
László F. Földényi 'De blik van het kind en de volwassene' in: Nexus nummer 90, 92
Iedereen is zichzelf / voor hij denkt.
Cees Nooteboom Monniksoog, 18
Lezers zijn een soort complotdenkers.
Jannetje Koelewijn en Thomas de Veen 'Anjet Daanje. Schrijfster' in: NRC 24/25 december 2022. 2022 in negen interviews, 36
1946 (118) 1941 (116) 1142 (1) 23.1.2023
#1942
Er zijn mensen die menen dat het leven is als de zon, of op z'n minst vinden dat het zo zou moeten zijn: fel, warm, stralend, bron van energie en optimisme. Het zijn de mensen met de zonnige karakters in ons leven. Ze begrijpen wel dat het soms bewolkt is, dat het soms regent en stormt, maar dat mag hun tomeloze vrolijkheid en optimisme niet drukken, het gaat immers om de zon en wat schijnt er achter de wolken? Juist. Dat de zon een destructieve kant heeft, dat de zon verblindt en de duisternis ontkent, dat wordt graag vergeten.
Er zijn mensen voor wie het leven is als de maan. Zij waarderen de zon, de zon die leven geeft, de zon die het leven mooi kan maken, maar zij weten dat die vuurbal maar één kant van het leven toont. De maan reflecteert het zonlicht, zij schijnt schijnbaar de zonnige kant van het leven, maar dat laat onverlet dat zij ook een duistere kant heeft. De maan toont de cyclische kant van het leven, donker en licht wisselen elkaar af. De nieuwe maan draagt de belofte van licht in zich, de volle maan de belofte van duisternis.
Toegegeven, ik ben niet altijd een zonnige persoonlijkheid. Soms is er mijn vrolijke kant, soms ben ik somber en afwezig. Als me gevraagd wordt hoe het met me gaat antwoord ik de laatste tijd steeds vaker: soms wordt het eb, soms wordt het vloed. Ik probeer beide gemoedstoestanden te accepteren en ik verzet me in toenemende mate tegen mensen die vinden dat het leven alleen maar zonnig mag zijn. Of erger: dat je alleen maar de zonnige zijde mag tonen.
Ik heb het vaak genoeg geprobeerd en geforceerd: louter optimisme, louter energie zijn, hard werken, altijd maar de optimistische kant tonen en positief zijn en ik was een geliefd collega, altijd behulpzaam, altijd vriendelijk, je kunt met me lachen. Maar ik brand mezelf dan op, ik heb geen talent voor alleen maar blijmoedigheid.
Ik kan eenvoudigweg niet ontkennen dat ik ook een andere kant heb, een kant die moedeloos is, een kant die melancholisch kan zijn, een kant die het leven wel eens niet ziet zitten en er dan geen zin meer in heeft. Voor mij is het geen oplossing om die moedeloze kant te bestrijden met positivisme en ik luister niet meer naar frasen als 'je moet meer bewegen', 'je moet gezonder eten', 'glimlach eens wat vaker tegen jezelf in de spiegel'. Altijd maar dat 'je moet dit' en 'je moet dat', want daar word je een zonniger, lees: een aangenamer persoon van (voor ons).
Wanneer ik de donkere kant omarm als deel van mijn leven en altijd voor ogen houd, dat beide kanten bij elkaar horen, dat de ene kant de belofte van de andere kant inhoudt, dat ze complementair zijn, dat ze een eenheid vormen, mij, dan is het resultaat een gevoel van sereniteit, dat het leven is zoals het is, dat ik me beter voel als ik niet meer probeer mijn leven beter en succesvoller te maken, dat het nu eenmaal vrolijkheid én ergernis is, dat het succes én ellende kan zijn, dat juist al die tegenstellingen samen gaan, elkaar oproepen, in elkaar overvloeien.
En kijk, daar kan ik nou op varen, daar word ik blij en vrolijk van, soms ironisch, soms sarcastisch. Het is mijn manige persoonlijkheid.
3.1.2023